Home/ Begraven of cremeren/ Begraven/

Groene uitvaart Begraven of cremeren

Begraven

"Begraafplaatsen zijn zeker geen rottende poelen van menselijk verval"

Weinig onderzoek

Vreemd genoeg weet niemand precies of en hoe schadelijk begraafplaatsen zijn voor het milieu. Er is, zeker in Nederland, geen onderzoek naar gedaan. Een van de zeldzame onderzoeken op dit gebied, volgens de onderzoeker zelf `het eerste onderzoek ter wereld` vond plaats in 2004 in Australë. Geoloog Boyd Dent van de Universiteit van Sydney onderzocht de relatie tussen begraven, grondwater en milieu. Hij nam watermonsters op negen begraafplaatsen op verschillende plekken in Australië. Zijn conclusie is dat begraafplaatsen, anders dan menigeen meent, "geen rottende poelen van menselijk verval zijn." En: "Per saldo denk ik dat we kunnen zeggen dat God gelijk had, als we denken aan de bijbelse tekst `tot stof zult gij wederkeren`."

Wel geeft de onderzoeker duidelijk aan in welke gebieden begraafplaatsen uit den boze zijn, zoals vlak naast of op land dat moerasland is geweest, dicht in de buurt van vijvers of natuurlijke meren, op locaties waar het grondwaterspiegel stijgt en op plaatsen die onderhevig zijn aan erosie of overstroming.

Regels en aanbevelingen

In Nederland hebben de meeste provincies een `Verordening grondwaterbeschermingsgebieden` vastgesteld, waarin het verboden is om in waterwingebieden een begraafplaats te gebruiken of te hebben.

Daarnaast heeft de Inspectie Leefomgeving en Transport (o.a. voortgekomen uit de vroeger Inspectie Milieuhygiëne) van het ministerie van Infrastructuur en Milieu in de Inspectierichtlijn lijkbezorging de aanbeveling gedaan bij de aanleg van een begraafplaats een ontwaterings- en afwateringssysteem aan te leggen. Dat heeft onder andere tot doel te voorkomen dat een eventuele verontreiniging op de begraafplaats niet onbeheerst naar de omgeving kan worden verspreid via het oppervlakte- of grondwater.

Natuurbegraafplaats in Duitsland. Foto: Roy de Beunje

Milieuvriendelijk begraven

Uiteraard zijn er diverse mogelijkheden om de begrafenis zo milieuvriendelijk te doen plaatsvinden. Door:

Geen kist te gebruiken en in een lijkwade te begraven. Of door te kiezen voor een milieuvriendelijke kist.

De overledene niet te kleden in milieubelastende kleding en geen milieuverontreinigende accessoires mee te geven. Schoenen, panty`s, iPods, mobieltjes, brillen verteren niet of slecht.

Te kiezen voor een begraafplaats die milieuvriendelijkheid zelf hoog in het vaandel heeft staan of die behalve begraafplaats ook natuurgebied is.

Zeldzame planten en dieren

Want onbedoeld zijn veel begraafplaatsen in de loop der jaren een schuilplek geworden voor zeldzame planten en dieren. Er worden planten gevonden die elders bijna niet meer te vinden zijn. Vogels en andere dieren vinden er de rust die in de stad en zelfs op het platteland soms ver te zoeken is. De biodiversiteit in stedelijke gebieden, onder andere dankzij begraafplaatsen, is tegenwoordig zelfs groter dan die van landelijk gebied.

Uiteraard is het dan prettig als de begraafplaats zelf hier ook oog voor heeft en het beheer ecologisch aanpakt.

Bedreigde knoflookpad

In 2006 dook de bedreigde knoflookpad op op begraafplaats Bergklooster in Zwolle. De knoflookpad (Latijnse naam pelobatus fuscus) leeft in open gebieden. De pad dankt zijn naam aan zijn afweergedrag. Als de pad geïrriteerd is of als je hem vastpakt opent hij zijn mond breed om een typische knoflookgeur te verspreiden. De knoflookpad staat op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten.

In Nederland leeft het dier op de rand van rivier- en beekdalen, mits het water algenrijk is en het land uit losse, zanderige bodem bestaat. Blijkbaar bevalt begraafplaats Bergklooster ook goed. De eerste melding kwam van Bert Pierik, de beheerder van de begraafplaats. Hij was bezig met het delven van een graf, toen er opeens een knoflookpad op zijn schep zat. Pierik in De Stentor: "Dat wist ik op dat moment natuurlijk nog niet. Maar ik had wel direct in de gaten dat het geen gewone kikker was. Het beestje had een bruine huid met witte vlekjes. Ik ben wat gaan grasduinen in allerlei natuurboeken en toen was het opeens glashelder: er liepen knoflookpadden op de begraafplaats rond. Dat heb ik netjes bij de gemeente gemeld."

Milieuvriendelijk begraafplaatsbeheer

Ecologisch of milieuvriendelijk begraafplaatsbeheer houdt in:

werken zonder of met een minimum aan chemische bestrijdingsmiddelen;

de natuur op bepaalde plekken haar gang laten gaan;

het gebruik van natuurvriendelijke materialen zoals onbewerkt of inheems hout, verantwoorde verfsoorten en schoonmaakmiddelen;

dat de afvalverwerking gebeurt met werkmethoden die de mensen en de (werk)omgeving ontzien.

Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen (LOB)

Ook de Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen (LOB) wil er veel aan doen om te zorgen dat er zo milieuvriendelijk begraven wordt. In 2002 riep ze haar leden op om voortaan een aantal maatregelen te treffen om schoner te begraven. De maatregelen betreffen:

Een verbod om zinken binnenkisten toe te laten. Soms worden overledenen vanuit het buitenland in een zinken binnenkist overgebracht. Deze kisten belemmeren een natuurlijke lijkontbinding.
Een gebod om afbreekbare lijkhoezen te gebruiken. De LOB heeft een `witte lijst` van goedgekeurde lijkhoezen opgesteld.
Een oproep om geen onnodige voorwerpen mee te begraven.

Dendrologisch begraven

Frank Mutter, columnist van vakblad Uitvaart, opperde in 2006 in een van zijn colums `een ideetje dat samenhangt met de belangstelling voor de natuur, die ook in de funeraire wereld regelmatig de kop opsteekt.` Zijn `ideetje`: dendrologisch begraven (dendrologie = boomkunde), gebaseerd op een verschijnsel dat nu al spontaan voorkomt, weliswaar sporadisch. En dan hebben we het over een `wortelmatras`. Soms vinden doodgravers een kist waar boomwortels naar binnen zijn gegroeid en alle weke delen van een lichaam hebben opgegeten. Het resultaat is een soort matras van wortels met daarin een schoon skelet.

Mutter vraagt zich af of we dit proces niet zelf kunnen sturen en hij gaat te rade bij een dendroloog annex doodgraver en een kistenfabrikant. Conclusie: het moet mogelijk zijn een boomwortel zo ver te krijgen dat hij de kist ingroeit. En het is geen probleem een speciale kist te fabriceren die de boom een handje helpt, door zogenaamde wortelgaten te plaatsen, die vlak voor de begrafenis worden verwijderd. `Dus,` eindigt Mutter zijn column `wat denkt u ervan een nieuwe dienst aan te bieden met als motto: de dendrologische begrafenis brengt uw dierbare waardig en piëteitsvol terug in de natuurlijke kringloop?` Tot op heden heeft nog niemand de uitdaging aangenomen.

Overigens is er wel al een bedrijf dat crematieas desgewenst vermengt met het wortelbed van een zelf uitgekozen nieuw te planten boom. Het bedrijf zegt aan `reïncarnatie in het groen` te doen. Het leven zet zich na de dood voort in de natuur. De asresten worden met de boom (of heester) samengebracht. De boom krijgt een plek op eigen plantage van het bedrijf waar `gekwalificeerde groenspecialisten het groeiproces de komende circa twaalf maanden op de voet volgen`. Nabestaanden kunnen de kwekerijen het hele jaar door bezoeken. Vervolgens zal de boom en de as naar zijn of haar laatste rustplek worden gebracht, thuis in de eigen tuin of op de begraafplaats of ergens in de toegestane natuur. Het klinkt prachtig! Maar voor wie dit wat omslachtig lijkt, of te prijzig, waarom zou je de as niet gewoon zelf in de grond stoppen, in je eigen tuin bij een boom van je voorkeur?

Natuurbegraafplaatsen

Het doel van een natuurbegraafplaats is natuur scheppen. Het concept is afkomstig uit Engeland waar inmiddels bijna tweehonderd natural burial grounds te vinden zijn, ook wel woodland of green burial grounds genoemd. De ontwikkeling van nieuwe natuur staat voorop. Er wordt een stuk grond genomen dat nog niet of nauwelijks is ingericht, wat bijvoorbeeld tot voor kort een agrarische functie had, en daarop vinden milieuvriendelijke begrafenissen plaats. Dat wil zeggen:

Er mag uitsluitend gebruik worden gemaakt van milieuvriendelijke materialen.

Op het graf mag alleen een boompje, enkele planten of een bescheiden monument van hout worden geplaatst.

Onderhoud van het graf gebeurt niet, is zelfs niet geoorloofd. De natuur mag haar gang gaan.

Niet elke groene begraafplaats is een natuurbegraafplaats

`Eeuwige` graven

Natuurbegraafplaatsen duurzamer dan gewone begraafplaatsen?

Worden er alleen milieuvriendelijke materialen gebruikt.

Wordt er niet of nauwelijks onderhoud gepleegd, zoals op een reguliere begraafplaats wel gebeurt, wat brandstof van machines scheelt.

Er wordt minder diep begraven dan op reguliere begraafplaatsen. Dit komt de ontbinding ten goede, waardoor schadelijke stoffen eerder worden afgevoerd.

Natuurbegraafplaatsen, Waarom niet?

Natuurbegraafplaats-waaromniet.nl

Print deze pagina